Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động mạnh, áp lực tuân thủ tiêu chuẩn mới tại nhiều thị trường, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu cấp thiết: phải mở rộng thị trường và nâng mức độ thích ứng. Đó cũng là lý do buổi tọa đàm giữa các Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài với cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng tổ chức ngày 12/11 vừa qua thu hút sự quan tâm đặc biệt. Với sự tham dự của 23 Đại sứ, Tổng Lãnh sự phụ trách 48 thị trường, sự kiện đã trở thành diễn đàn kết nối thiết thực giữa doanh nghiệp trong nước và hệ thống ngoại giao.
“Đói” thông tin – Nỗi lo chung của doanh nghiệp xuất khẩu
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt nhấn mạnh hoạt động gặp gỡ doanh nghiệp thường xuyên trước khi đoàn đại sứ lên đường nhận nhiệm vụ là bước chuẩn bị then chốt giúp cơ quan đại diện nắm bắt thông tin và nhu cầu thực tế của từng ngành. Theo ông, các đại sứ không chỉ là người đại diện ngoại giao, mà còn là “người kể chuyện” về thương hiệu Việt Nam ở thị trường phụ trách – từ sản phẩm, dịch vụ đến văn hóa kinh doanh.
Nhiều ý kiến doanh nghiệp tại tọa đàm cùng chia sẻ những vướng mắc tương tự: thiếu thông tin cập nhật, không theo kịp thay đổi chính sách ở các thị trường lớn. Điển hình như ngành dệt may – một trong những ngành có giá trị xuất khẩu dẫn đầu – nhưng đang phải đối mặt với các yêu cầu mới về phát triển bền vững, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm chuỗi cung ứng từ EU, Đức hay Hoa Kỳ.
Theo Phó Chủ tịch VITAS Trương Văn Cẩm, dệt may Việt Nam xuất khẩu sang hơn 100 thị trường, nhưng phần lớn kim ngạch tập trung ở 6 khu vực. Trong khi chiến lược ngành hướng tới đa dạng hóa thị trường, doanh nghiệp lại bị “mù mờ” trước những quy định mới, khiến khả năng thích ứng còn hạn chế. Bên cạnh đó, nhu cầu thu hút đầu tư vào các khâu cốt lõi như dệt – nhuộm – hoàn tất cũng rất lớn, song cần sự hỗ trợ kết nối từ mạng lưới ngoại giao.
Doanh nghiệp cần gì từ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài?
Không ít doanh nghiệp thẳng thắn đề cập việc thiếu thông tin và thiếu đầu mối để tiếp cận đối tác mới. Đại diện Hapro chia sẻ rằng doanh nghiệp không mong muốn đại sứ “giới thiệu sản phẩm thay doanh nghiệp”, mà cần họ kết nối đúng đối tác, cập nhật thị trường, báo cáo thay đổi chính sách, đặc biệt trong bối cảnh biến động địa chính trị diễn ra phức tạp.
Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cũng mong muốn được hỗ trợ tìm kiếm nhà đầu tư có công nghệ tiên tiến, nguồn vốn phù hợp và chiến lược lâu dài. Những thị trường phát triển mạnh về công nghiệp công nghệ cao như Hàn Quốc, Đức hay Nhật Bản đều là các điểm đến tiềm năng.
Một nhu cầu khác cũng rất thực tế: hỗ trợ visa, thủ tục cho các đoàn doanh nghiệp nước ngoài muốn sang Việt Nam tìm hiểu cơ hội hợp tác. Đây là yếu tố quan trọng để tạo dòng đầu tư chất lượng.
Ngoại giao kinh tế – Trụ cột chiếm hơn 50% khối lượng công việc
Đại sứ Phạm Thanh Bình cho biết hiện nay, công tác ngoại giao kinh tế chiếm hơn 50% tổng khối lượng công việc của các cơ quan đại diện, ở một số địa bàn thậm chí lên đến 80%. Việc quảng bá nông sản Việt Nam, kết nối doanh nghiệp hai nước hay xử lý các vướng mắc của doanh nghiệp tại sở tại đã trở thành nhiệm vụ thường xuyên.
Ông cũng cho biết tới đây Việt Nam sẽ mở thêm 4 cơ quan đại diện tại Bồ Đào Nha, Iceland, Trùng Khánh và Busan. Điều này giúp mở rộng “cánh tay nối dài” của ngoại giao kinh tế, tăng khả năng hỗ trợ doanh nghiệp.
Tại tọa đàm, đại diện Bộ Ngoại giao lưu ý doanh nghiệp cần chia sẻ kế hoạch kinh doanh ngay từ đầu năm để các cơ quan đại diện nắm bắt và chuẩn bị nguồn lực hỗ trợ. Nếu doanh nghiệp chỉ thông báo trước vài ngày về các chuyến xúc tiến thương mại, việc kết nối đối tác hiệu quả gần như bất khả thi.
Kỳ vọng vào một hệ thống hỗ trợ xuyên suốt
Từ câu chuyện của doanh nghiệp và các đại sứ, có thể thấy nhu cầu cấp bách hiện nay không chỉ là thông tin thị trường, mà còn là hệ thống kết nối bài bản, liên tục và có chiều sâu. Ngoại giao kinh tế phải trở thành lực lượng đồng hành chiến lược của doanh nghiệp trong hành trình mở cửa thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, sự đồng hành chặt chẽ giữa cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và cộng đồng doanh nghiệp sẽ góp phần giúp hàng hóa Việt Nam không chỉ tiếp cận thị trường mới, mà còn đứng vững bằng giá trị và uy tín của thương hiệu Việt.