Thái Nguyên đang nổi lên là một trong những địa phương trọng điểm thu hút đầu tư công nghiệp và chế biến – chế tạo ở miền Bắc. Với vị trí địa lý thuận lợi, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh và là cửa ngõ liên kết vùng Trung du – miền núi phía Bắc với đồng bằng sông Hồng, tỉnh có nhiều lợi thế trong thu hút vốn đầu tư.

Hệ thống hạ tầng giao thông dần hoàn thiện — đặc biệt là các tuyến quốc lộ và cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên — đã rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển đến thủ đô và các cảng biển. Trong bối cảnh dòng vốn FDI chuyển dịch mạnh vào Việt Nam, Thái Nguyên càng thu hút sự quan tâm nhờ sự hiện diện của các tập đoàn công nghệ lớn như Samsung và hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ phát triển. Do đó, nhu cầu về quỹ đất công nghiệp sẵn sàng tại các khu công nghiệp (KCN) càng ngày càng gia tăng.

Tuy nhiên, tiến độ giải phóng mặt bằng (GPMB) đang là “điểm nghẽn” lớn. Nếu các dự án hạ tầng khu công nghiệp không được bàn giao mặt bằng đúng theo kế hoạch, Thái Nguyên có thể bỏ lỡ cơ hội thu hút các nhà đầu tư FDI chất lượng cao — nhất là khi các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Quảng Ninh đang tích cực cạnh tranh về đất đai và hạ tầng sẵn sàng. UBND tỉnh Thái Nguyên mới đây đã tổ chức buổi họp để kiểm điểm, đánh giá tiến độ công tác bồi thường, hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn trong GPMB và tái định cư cho các dự án hạ tầng KCN trên địa bàn.

Theo Ban Quản lý các KCN tỉnh, hiện Thái Nguyên có 15 dự án hạ tầng KCN đang triển khai: 7 dự án sử dụng vốn ngân sách (do Ban làm chủ đầu tư) và 8 dự án vốn ngoài ngân sách. Hầu hết các dự án đang trong giai đoạn bồi thường, GPMB, nhưng mức độ tiến hành không đồng đều và đang gặp nhiều vướng mắc.

Một số ví dụ cụ thể:
• Khu công nghiệp Sông Công II (giai đoạn I, 250 ha): đã thu hồi và GPMB được 236,1/250 ha, bàn giao 234,2 ha cho chủ đầu tư.
• Khu công nghiệp Thanh Bình – giai đoạn I: bồi thường, tái định cư đã hoàn tất 14,09/14,10 ha.
• Khu công nghiệp Sông Công II – giai đoạn II: phương án bồi thường đã được phê duyệt cho 120,8/120,72 ha (khoảng 100,07 %), đã chi trả bồi thường và bàn giao mặt bằng 119,3/120,72 ha (98,82 %), quyết định thu hồi đất chiếm 120,27/120,72 ha (99,6 %).
• Khu công nghiệp Yên Bình 3: đã kiểm đếm 174,49/295,34 ha; chủ đầu tư phối hợp với địa phương chi trả tiền bồi thường cho 94 hộ dân với diện tích 6,85 ha, và tạm ứng cho 7 hộ với diện tích 1,76 ha.

Tuy nhiên, các dự án khác vẫn đang vướng mắc ở giai đoạn bồi thường và GPMB do nhiều nguyên nhân: một số hộ dân chưa hợp tác kê khai đất đai hoặc không đồng thuận với phương án bồi thường; hiện chưa có quỹ đất tái định cư hoặc hạ tầng tái định cư chưa hoàn thiện, gây khó khăn trong bố trí đất ở cho người dân bị ảnh hưởng.

Trước thực trạng này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Loan yêu cầu các xã, phường lập quy hoạch chung khẩn trương; các sở, ngành cùng nhà đầu tư tập trung tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ bồi thường, GPMB và bố trí tái định cư — xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm trong việc thu hút đầu tư vào KCN.

Trong đó, trong tháng 8 tới, tỉnh phải hoàn tất việc xác định quy hoạch tái định cư đang dở dang. Sở Nông nghiệp & Môi trường được giao nhiệm vụ tham mưu phương án phân bổ quỹ đất cụ thể cho từng xã, phường. Các nhà đầu tư được yêu cầu chủ động bố trí và tạm ứng kinh phí cho Trung tâm Phát triển quỹ đất để chi trả bồi thường. Đặc biệt, những dự án có nhiều nhà đầu tư thứ cấp như Yên Bình 2, Yên Bình 3 và Sông Công II (giai đoạn II) cần được ưu tiên trong công tác giải phóng mặt bằng và lập kế hoạch tái định cư.